Immikkoortortaqarfik Kalaallit Nunaanni nukissiamik, imermik kiassarnermillu pilersuinermut, suliffeqarfimmit imminut ingerlattutut pigineqartumit Nukissiorfinnit ingerlanneqartumut, Naalakkersuisoqarfimmi akisussaasuuvoq. Immikkoortortaqarfiup nukissiamik, imermik kiassarnermillu pilersuinermut tunngatillugu inatsisinik piareersaalluni suliaqarneq ingerlappaa. Pisortat pilersuinerisa saniatigut immikkoortortaqarfiup Kalaallit Nunaanni ataavartumik nukissiornerup ineriartortinnissaa ukkataraa. Immikkoortortaqarfik suliffissuarni atugassanik nukissiornermut periarfissaqarfiusunik ineriartortitsinermut Naalakkersuisoqarfimmi akisussaasuuvoq, taamaattumillu aamma namminersortunik aningaasaliisartoqarnissaa sulissutigalugu, takuuk hydropower.gl.

Nukissiorfiit

Nukissiamik, imermik kiassarnermillu pilersuinermik atuutsitsineq aammalu innuttaasunut pisortat pilersuinerat suliffeqarfimmit imminut ingerlattutut pigineqartumit Nukissiorfinnit ingerlanneqarpoq.

Pisortat pilersuinerannut attavinnut akiliisarnernut imaluunniit atassusertinnissamut tunngasunut apeqqutit Nukissiorfinnut ingerlateqquneqarput: www.nukissiorfiit.gl

Nukissiorfiit pillugu naammagittaalliornermut suliassat Nunalerinermut, Imminut Pilersornermut, Nukissiutinut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfimmut nassiunneqassapput: pan@nanoq.gl

Kalaallit Nunaat sapinngisamik annertunerpaamik nukissiani ataavartunik nukissiuuteqarfinnik atorluaaniarsarivoq, ilanngullugu pingaartumik erngup nukinganik. Kalaallit Nunaat nukissiamik nunami namminermi ujartuinermik annertunerujussuarnik erngup nukinganik isumalluuteqarpoq.

Kalaallit Nunaanni erngup nukinganik periarfissaqarfiusut, nunatsinni nammineq atorneqartussaanngitsut, atorluarnissaannut aningaasaliisartunik pilerilersitsinissaq Inatsisartut aamma Naalakkersuisut sulissutigaat.

Unammilleqatigiissitsineq

Kalaallit Nunaanni Tasersiami aamma Tarsartuup Tasersuani erngup nukinganik periarfissaqarfiusut atorluarneqanngitsut annertunerpaat unammilleqatigiissitsivigineqassasut, Nunalerinermut, Imminut pilersornermut, Nukissiuteqarnermut Avatangiisinullu Naalakkersuisup 2022-mi maajimi Rotterdam-imi World Hydrogen Summit nalaani nalunaarutigaa. Tamatuma kingunerisaanik neqeroortitsinikkut aningaasaliisartunik erngup nukinganik nukissiorfiliornissamut soqutiginnittunik kiisalu suliffissuarnik ataatsimik arlalinnilluunniit, sarfamik erngup nukinganik nukissiorfinni tunisassiarineqartumik silap pissusianut mingutsitsinngitsumik atuisinnaasunik, nassaarniartoqassaaq.

Kalaallit Nunaat silap pissusiata allanngoriartorneranut nunani tamalaani killissaliussanut nunani tamalaani isumaqatigiissummi (”Silap pissusianut nunani tamalaani isumaqatigiissut”) nammineerluni suleqataanngilaq, kisianni Naalagaaffeqatigiinnerup ilaatut pisussaaffeqarluni. Silaannarsuarmi gassinik kissatsitsisartunik aniatitsinerup annikillisinnissaanut nunarsuarmi ilungersuuteqarneq Naalakkersuisut tapersersorpaat aammalu Silap pissusianut nunani tamalaani isumaqatigiissutip ataani suliaqarnermut peqataalluni.

Silap pissusiata allanngoriartornera pillugu Naalagaaffiit Peqatigiit killissaliussanut isumaqatigiissutaat (UNFCCC)

Silap pissusianut nunani tamalaani isumaqatigiissut (UNFCCC) 1992-imi akuerineqarpoq aammalu gassinik silaannarmik kissatsitsisartunik aniatitsinerup maleruagassiiviginissaanut nunani tamalaani isumaqatigiissutini kisiartaalluni. UNFCCC killissaliussanut nunani tamalaani isumaqatigiissutaavoq, silaannarsuarmi gassit silaannarmik kissatsitsisartut katersuunnerisa, silap pissusianit inuit ajoqusiisumik sunnerneqarnissaasa pinngitsoortinnissaanut annertussuseqalerlutik patajaallisinnissaannik qulakkeerisuussaaq. Nunani tamalaani isumaqatigiissut nunanit 197-init atsiorneqarpoq.

Kalaallit Nunaat Danmarkip UNFCCC-imut nunami namminermi gassinik silaannarmik kissatsitsisartunik naatsorsuinerinut ilanngussassanik tunniussisarnissamik pisussaaffeqarpoq. Taakkua Naatsorsueqqissaartarfik suleqatigalugu ukiumoortumik suliarineqartarput aammalu uani aaneqarsinnaallutik.

Kalaallit Nunaat taamatuttaaq UNFCCC-imut Nunami namminermi Nalunaarusiamut ilanngussassanik tunniussaqartarpoq, tassani nunat nunami namminermi pissutsinik aammalu Silap pissusianut nunani tamalaani isumaqatigiissummi anguniakkat malinnissaannut suliniutiminnik ingerlasunik nassuiaasarput. Nalunaarusiaq ukiut sisamakkaarlugit saqqummertarpoq aammalu nalunaarusiaq kingulleq ulloq 21. januaari 2018-imeersoq uani aaneqarsinnaallutik.

Silap pissusianut nunani tamalaani isumaqatigiissut nunanut ilaasortanut ataasiakkaanut pisussaaffiliisumik annikillisitsinissamut pisussaaffinnik imaqanngilaq.

Parisimi isumaqatigiissut

Naalagaaffiit Peqatigiit silap pissusianut nunani tamalaani isumaqatigiissutaannut suleqataasut, nunarsuarmi silap pissusianut isumaqatigiissut, 2015-imi Parisimi COP21-mi akueraat. Nunarsuup kissatsikkiartornerata 2 gradit inorlugit inissisimaannarnissaa pillugu ungasissumut anguniakkamik aammalu kissatsikkiartornerit 1,5 gradinut killiliisinnaasunik iliuuseqarnissamut kaammattuinermik, Silap pissusianut isumaqatigiissut imaqarpoq.

Danmark Kalaallit Nunaannut nunamut tunuarsimaarfeqarluni 2016-imi isumaqatigiissummut ilannguppoq.

Inuit Ataqatigiit aamma Siumut naalakkersuisooqatigiinnissamut isumaqatigiissutaanni 2022-meersumi allassimavoq “Parisimut isumaqatigiissut inuiaqatigiinnut qanoq sunniuteqassanersoq pillugu misissuiffigeqqissaarneqassaaq, siusinnerpaamillu ukiakkut 2022 Inatsisartunut aalajangiiffigisassanngorlugu tunniunneqassaaq.”

Kalaallit Nunaata Parisimi isumaqatigiissut akuerissaneraa pillugu apeqqutip Inatsisartuni siusinnerpaamik 2022-mi Inatsisartut ukiaanerani ataatsimiinneranni suliarineqarnissaa siunertaralugu, misissueqqissaarnerup taassuma suliarineqarneranut tunngatillugu suliaqarneq aallartinneqarpoq.

Kalaallit Nunaat Parisimi isumaqatigiissutip avataaniikkaluartoq, Danmark peqatigalugu Naalagaaffiit Peqatigiit silap pissusianut nunani tamalaani isumaqatigiissutaannut ukiut sisamakkaarlugit nalunaaruteqartarpugut. Nalunaaruteqarnermi – aamma taaneqartartumi Nunami namminermi attaveqaqatigiinneq – aniatitsinermut naatsorsueqqissaarnerit aammalu annikillisitsinissamut suliniuteqarnerit ataatsimoortinneqartarput kiisalu silap pissusiata allanngoriartornera atitunerusunut ataqatigiissillugu Kalaallit Nunaanni aamma Danmarkimi qanoq pingaaruteqarnersoq oqaluttuarineqartarluni.

Naalakkersuisut aalajangerput nunami namminermi silap pissusianut periusissiaq suliarineqassasoq. Silap pissuiaanut periusissiaq siunnerfinnik pingaarnernik aamma Kalaallit Nunaanni nunami namminermi silap pissusianut suliniutissanut suliniuteqarnissanik imaqarpoq.

Kalaallit Nunaata qanoq iliorluni CO2-nik aniatitsineq killilersimaarsinnaaneraa, kiisalu Kalaallit Nunaat silap pissusiata allanngoriartornerata sunniutaannut qanoq pitsaaliuissanersoq naleqqussassanersorlu, periusissiami isummerfigineqassapput. Silap pissusianut periusissiami suliassaqarfiit arlalippassuit ilaatinneqassapput, ilanngullugit nukissiuuteqarneq, aatsitassat, aalisarneq, piniarneq, takornariartitsisarneq ineqarnerlu. Suliassaqarfiit taakkua iluanni suliaqartuusut periusissiap suliarineqarnerata ingerlanerani akuutinneqassapput.

Ineriartortitsinissamut periarfissaqalersitsinissaq aammalu piujuartitsiviusumik aqutsinissaq siunertaralugit, nunalerinermut inuussutissarsiornermi allaffissornikkut aqutsineq immikkoortortaqarfiup isumagisaraa,:

• nunalerinermut inuussutissarsiutinik naapertuuttumik ineriartortitsinermut tapersiinermigut aammalu inuussutissarsiutini taakkunani unammillersinnaassuseqarnerup nukittunerulersinneratigut,
• avatangiisit avatangiisuusut aammalu nunalerinermi inuussutissarsiornermi aningaasaqarnikkut soqutigisat mianerineqarnissaannut nunaatit naatitsiviusussat, nunaminertat ivigartorfiusussat aammalu nunami pinngortitami naleqartitat taakkununnga atasut illersornerisigut, ilanngullugu inuussutissarsiornikkut suliffeqarfinnut allanut tunngatillugu,
• nunamik atuinermut tunngatillugu nunaminertat isumalluutit piujuartitsiviusumik atorneqarnissaannik siuarsaanikkut, aamma
• uumasuutit pitsaasunik atugaqarnissaannik siuarsaanikkut.

Nunalerinermi naatitanik, neqi aamma inuussutissanik pilersuinerup annertusarneqarnissaa Naalakkersuisut kissaatigaat. Nunalerinerup ineriartortinneqarnera Savaatillit Peqatigiit Suleqatigiissut (SPS), Nunalerinermut Siunnersuisooqatigiit aamma Nunalerinermik Siunnersorteqarfik aammalu inuussutissarsiutit allat taakkununnga atasut qanimut suleqatigalugit pissaaq. Siunnerfigineqarpoq ilaatigut savaateqarnermik inuussutissarsiuteqarnerup ineriartortinneqarneranut attaveqaasersuutinik pisariaqartunik aserfallatsaaliuinissaq annertusaanissarlu.

Nunalerinermut Periusissiaq 2021-2030 atuarneqarsinnaavoq. Periusissiaq ungasissumoortuuvoq aammalu 2030 tikillugu Kalaallit Nunaanni nunalerinerup ineriartortinneqarnissaa siunertaralugu. Nunalerinerup ineriartortinneqarnerani inuussutissarsiornermi tunisassiorsinnaanerulernissaq qulakkeerneqassaaq, taamaalillunilu inuussutissanut suliassaqarfimmi imminut pilersornerulernissamut tapersiissalluni, peqatigisaanillu imminut akilersinnaassusaa pitsanngorsarneqassalluni. Periusissiami anguniakkat pingaarnerit 9-it allattorneqarput:

1. Ukiumut savat toqorarneqartussat 28.000-t.
2. Ukiukkut nerukkaatissat nammineq tunisassiarineqartut 80 %.
3. Naatitanik tunisassiornerulerneq.
4. Nunalerinermik inuussutissarsiuteqarnerup imminut akilersinnaanerulernissaa.
5. Nunaatilinnut ilisimasanik attuumassuteqartunik paasissutissiisarnerup annertunerulernissaa.
6. Nunalerinermut suliassaqarfimmi attaveqaasersuutit pitsaanerulernissaat.
7. Nunalerinermi ilinniartitaanerup pitsaanerulernissaa.
8. Allaffissornikkut tunngavissanik nutarterineq.
9. Kalaallit Nunaanni nunalerinerup allatigut ineriartortinneqarnissaa.

Nunalerinermut periusissiaq suliaqarnermi allattuiffiuvoq, tassanngaaniit aningaasaqarnikkut suliaqarnikkullu ajornartinnagu, suliniuteqarnerit aallartinneqarsinnaallutik.

Inuussutissarsiutinut tapersiisarneq nunaatilinnut aningaasaqarnikkut ikiorsiineruvoq aammalu tassaasinnaalluni inuussutissarsiutinik siuarsaanermut taarsigassarsititsineq aamma tapiissuteqarneq. Inuussutissarsiutinik siuarsaanermut taarsigassarsiarititat tassaapput taarsigassarsiat piffissami aalajangersimasumi utertillugit akilerneqartussat. Tapiissutit aallaaviatigut utertillugit akilerneqartussaanngillat.

Inuussutissarsiutinik siuarsaanermut taarsigassarsiarititatut ittunik inuussutissarsiutinut tapersiivigineqarnissamut, makkua naammassineqarsimassapput:

• Qinnuteqartoq 18-it aamma 65-it akornanni ukioqassaaq.
• Suliniutip inuussutissarsiutinut tapersiivigineqarnissamut qinnuteqarfigineqartup aningaasaqarnikkut imminut akilersinnaasumik ingerlanneqarnissaa qulakkeerniarlugu qinnuteqartoq sulianut, ingerlatsinermut aqutsinikkullu pisariaqartunik piukkunnassuseqassaaq.

Tamatuma saniatigut qinnuteqartoq tapiissutitut ittunik inuussutissarsiutinut tapersiivigineqarnissamut nunalerinermik atuuttumik ingerlatsissaaq.

Nunalerinermut tapersiivigineqarnissamut periarfissat

Suliniutinut ungasinnerusoq isigalugu teknikkikkut illersorneqarsinnaasutut, inuiaqatigiit aningaasaqarnerannut illersorneqarsinnaasutut aammalu inuussutissarsiutinut tapersiivigineqartup imminut pilersornissamut periarfissaqalernissaanut iluaqutaasinnaasutut nalilerneqartunut inuussutissarsiutinut tapersiisoqarsinnaavoq.

Ilaatigut nunalerinermik tigusinermut, inuussutissarsiornermi illuutinik sananissamut, nunalerinermut maskiinanut, uumasuutinut kinguaassiortinneqartussanut, nukissiutinut aamma assersuutigalugu nerukkaatissanik pisinermut uuliamullu ingerlatsinermi taarsigassarsianut, inuussutissarsiutinik siuarsaanermut taarsigassarsititsisoqartarpoq.

Ilaatigut nunaatip pitsanngorsarnissaanik suliaqarnermut, narsaatinut nutaanut pilerseqqinneqartunullu, narsaannarmi aqqusinernut aammalu taarsigassarsiat erniallit piffissaq eqqorlugu akilersornissaannut, tapiissuteqartoqartarpoq.

Qinnuteqarnissamut ilitsersuut

Taarsigassarsinissamut qinnuteqaat suliarineqarpat, taarsigassarsinissamut qinnuteqaatip immersorneqartup saniatigut uppernarsaatit makkua ilanngunneqassapput:

• Qinnuteqaat tunngavilersugaasoq.
• Pilersuisumit neqeroorut akuerineqareersoq, ilanngullugu nassiussinermut akigititanut neqeroorut.
• Ukiunut 3-nut missingersuutit ukiup siuliani naatsorsuutit ilanngullugit, missingersuutinut tunngavissat tassunga atasut ilaatillugit.

Naammagittaalliornissamut ilitsersuineq

Inuussutissarsiutinut tapersiivigineqarnissamik qinnuteqaatit itigartinneqarsimappat, naammagittaalliorsinnaavutit:

• Isumaqaruit itigartitsineq kukkusunik tunngavilimmik pisimasoq.
• Isumaqaruit paasissutissanik qinnuteqaaternut tunngasunik nutaanik saqqummertoqarsimasoq.

Itigartinneqareernerpit kingorna kingusinnerpaamik ullut 14-it qaangiunneranni allakkatigut naammagittaalliussaatit. Naammagittaalliuut Nunalerinermut, Imminut Pilersornermut, Nukissiutinut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfimmut nassiunneqassaaq uunga pan@nanoq.gl. Naammagittaalliuutivit tunngavilersornissaa eqqaamajuk.

Naammagittaalliuutit suliarineqareerpat akissutisissaatit. Naammagittaalliuutivit aalajangiiffigineqarnera naammaginngikkukku, Ombudsmandimut suliaq saqqummiussinnaavat.

Inatsisit

Inuussutissarsiutinut tapersiissutinik tunniussisarneq Aningaasanut inatsimmi maleruagassiivigineqarpoq, kiisalu:

• Nunalerineq pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. 5, 2. maaij 1996-imeersoq
• Nunalerinermut tungassuteqartuni ineriartortitsinerup siuarsarneqarnissaa pillugu Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaat nr. 26, 22. juuni 2001-imeersoq
• Nunalerinermik inuussutissarsiornerup siuarsarneqarnissaa pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. 6, 2. decembari 2009-meersoq
• Inuutissarsiutitigut tapersiisarneq pillugu Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaat nr. 12, 12. decembari 1984-imeersoq
• Nunaateqarfiit tiguneqarneranut, tunngavianiit pilersinneqarneranut kiisalu pilerseqqinneqarneranut tapiissuteqartarneq pillugu Namminersorlutik Oqartussat nalunaarutaat nr. 20 5. septembari 2016-imeersoq

Nunalerinermut tunngasunik siunnersuineq Nunalerinermik Siunnersorteqarfimmit isumagineqarpoq, aammalu Kalaallit Nunaanni nunalerinerup ineriartortinneqarnerata tapersersornissaa siunertaalluni. Siunnersorteqarfik Naalakkersuisunut ukiumoortumik angusassanut isumaqatigiissut tunngavigalugu siunnersuinermik suliassanik assigiinngitsunik suliaqartarpoq.

Siunnersuinermi aallaavigineqarpoq nunaatillip siunnersorteqarfik attaveqarfigissagaa aammalu suliassamut aalajangersimasumut ikioqqussasoq. Siunnersuineq Qaqortumi allaffimmi nunaatilinnik pulaartoqarluni aammalu oqarasuaatikkut oqaloqatigiilluni imaluunniit e-mailikkut pisinnaavoq.

Siunnersortit nunaatilinnit aggersarneqarnerminni siunnersuinermi suliassat pillugit nunaateqarfinnut takusaasarput. Siunnersortit tassani piffissaqarluarluni attaveqarfigineqartariaqarput. Naatsorsuutinik suliaqarneq eqqaassanngikkaanni, sulianut siunnersuineq akeqanngilaq.

Nunalerinermik Siunnersorteqarfik ukiumut suliassanik naliliinermik ukiumoortumik nalunaarusiortarpoq kiisalu Naalakkersuisunut ukiup affakkaartumik missingersuutinik malinnaanerit nalunaarutigisarlugit.

Attaveqarfissaq

Nunalerinermut suliassatigut aningaasaqarnikkullu siunnersorneqarnissaq ikiorneqarnissarlu kissaatigigaanni, Nunalerinermik Siunnersorteqarfik najukkani makkunani attaveqarfigineqarsinnaavoq:

Anders Olsensvej B-1348
Postboks 153
3920 Qaqortoq
Oqarasuaat: +299 64 23 06
E-mail: info@nunalerineq.gl
Nittartagaq: www.nunalerineq.gl

Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiit apeqqutini nunalerinermut attuumassutilinni Naalakkersuisunut siunnersuisartuupput.

Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiit suliassat aalajangersimasut Naalakkersuisunit suliakkiunneqartut isumagisaraat, aammalu Kalaallit Nunaanni nunalerinerup maleruagassiivigineqarnerata iluani suliniutissat nutaat pillugit Naalakkersuisunut oqaaseqaateqarsinnaallutik. Tamatuma saniatigut Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiit nunalerineq pillugu apeqqutit, Naalakkersuisuni suliareqqinneqartussaanngitsut, qaqissinnaavaat.

Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiit paasissutissanik katersinermikkut suliarinninnermikkullu nunalerinerup iluani aningaasaqarnikkut ineriartorneq malinnaaffigisussaavaat. Aammattaaq siunnersuisooqatigiit inuussutissarsiorneq tamakkiisuutillugu aningaasaqarnerup pitsaasumik ineriartorneranik siuarsaanissamut siunnersuuteqartartussaavoq. Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiit aningaasanut inatsimmi nunalerinermut tapiissutit agguarneqarnissaannut atorneqarnissaannullu siunnersuuteqarsinnaapput.

Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiit ukiumoortumik ingerlanertik pillugu Naalakkersuisunut nalunaaruteqartarput.

Naalakkersuisut Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiinnut allattoqarfimmi sullissinissamut atugassiipput. Ingerlatsinermut ataatsimiititaliaq pilersinneqarpoq, tassaniillutik siulittaasoq, siulittaasup tullia kiisalu Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiinni ilaasortat pingasut.

Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiinni ilaasortat

Naalakkersuisut Inatsisartunut qinersereernerit tamaasa nunalerineq pillugu siunnersuisoqatigiinnik pilersitsisarput, tassani makkua ilaasortaallutik:

• Siulittaasoq Naalakkersuisunit toqqarneqartoq
• Ilaasortat marluk Savaatillit Peqatigiit Suleqatigiissunit (SPS) toqqarneqartut
• Ilaasortat marluk Kommune Kujallermit toqqarneqartut
• Nunalerinermik Siunnersorteqarfimmit sulisunit aallartitaq ataaseq
• Ilaasortaq ataaseq Neqi A/S-imit toqqarneqartoq
• Ilaasortaq ataaseq Uumasunut Nakorsaqarfimmit Inuussutissalerinermullu Oqartussaaffimmit (UNIO) toqqarneqartoq

Ilaasortaq ataaseq Pinngortitaleriffimmit toqqarneqartoq.
Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiinni aalajangiisinnaatitaanatik aalajangersimasumik peqataasartut soqutigisaqaqatigiit oqartussallu makkuupput:

• SPS Allaffeqarfik
• Nunalerinermik Siunnersorteqarfik
• Upernaviarsummi Savaateqarnermut atuarfik
• Inuili – Food College Greenland
• Upernaviarsummi Naatitsivik
• Innovation South Greenland
• Nunalerinermut, Imminut Pilersornermut, Nukissiutinut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfik

Takuuk Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiinnut suliakkiissutinut najoqqutassaq uani aamma Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiinnut suleriaasissaq uani.

Nunalerineq pillugu Siunnersuisoqatigiinnut attaveqarneq, Nunalerinermut, Imminut Pilersornermut, Nukissiutinut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfiup pisortatigoortumik mailianut pisinnaavoq: pan@nanoq.gl imaluunniit Naalakkersuisut normuannut: 34 00 00.