Tuttunniarnissamut umimmanniarnissamullu piffissaliussat pisassiissutillu

Matumuuna aasaanerani ukiaaneranilu 2022-mi piniarfissatut piffissaliussat tuttutassiissutit kiisalu umimmattassiissutit aalajangerneqartut nalunaarutigineqarput. Tuttunik aamma umimmannik ukiup qanoq ilinera najoqqutaralugu piniarnikkut pitsaanerpaamik atorluaanissaq, Aalisarnermut Piniarnermullu Naalakkersuisoqarfimmit, APN-imiit pingaartinneqarpoq. Taamaammat neqit, ammit, qiviut allallu pitsaanerpaamik atorluarnissaat pillugu tuttut sapinngisamik aasaanerani ukiaaneranilu piniarneqartarnissaat umimmaallu aasaanerani, ukiaanerani kiisalu ukiuunerani piniarneqartarnissaat anguniarneqartarpoq.

 

Pinngortitaleriffiup Piniarfik 2-mi, Sisimiut-Kangerlussuaq, Piniarfik 3-mi, Akia-Maniitsoq, aamma Piniarfik 4-mi, Ameralik, 2018-mi aamma 2019-mi tuttunik umimmannillu kisitsinerit ingerlappai. Kisitsinerit tunngavigalugit Pinngortitaleriffik 2020-mi siunnersuinermik saqqummiussaqarpoq, tassani tuttunniarnissamut piffissaliussap piniarfinni pingasuni tamani sivitsorneqarnissaa ilaatigut oqaatigineqarpoq. Pisassiissutit aamma piffissaliussat siornamut naleqqiullugit allannguuteqanngillat.

Ivittuuni umimmannik ikinnerpaaffiliineq tunngavigalugu maajimi 2022-mi kisitsisoqarpoq, taamaalilluni Ivittuuni umimmattassat aalajangerneqarput.

 

Tuttut

1.       Piniarfik 2, 3 aamma 4: Inuussutissarsiutigalugu tuttunniarneq aggustip aallaqqaataani aallartissaaq decembarip 31-at ilanngullugu ingerlassalluni. Sunngiffimmi tuttunniarneq aggustip aallaqqaataani aallartissaaq oktobarip 31-at ilanngullugu ingerlassalluni. Kulavaat norrallit Piniarfik 3-mi aamma 4-mi piniaqqusaapput.

2.       Piniarfik 1, 5, 6, 7, 8 aamma 11: Inuussutissarsiutigalugu tuttunniarneq aggustip aallaqqaataani aallartissaaq oktobarip 15-iat ilanngullugu ingerlassalluni. Sunngiffimmi tuttunniarneq aggustip aallaqqaataani  aallartissaaq septembarip 30-at ilanngullugu ingerlassalluni. Kulavaat norrallit piniaqqusaanngillat.

3.       Piniarfik 9 aamma 10, Kangerluarsorujuk, Nuna Prudhoe aamma Nuna Inglefield: Inuussutissarsiutigalugu aamma sunngiffimmi tuttunniarneq aggustip aallaqqaataani aallartissaaq decembarip 31-at ilanngullugu ingerlassalluni. Kulavaat norrallit piniaqqusaanngillat.

4.       Piniarfiit tamarmik: Tuttut angutivissat oktobarimi nuliunerup nalaani tippassinnaasut, tuttunniarnermi ileqqorissaarnissaq tunngavigalugu piniaqqusaanngillat. 

 

Tunngavilersuutit: Piniartut ilisimasaat tunngavigalugu Piniarfik 5-imi Qeqertarsuatsiaani tuttut Piniarfik 2-mi, Piniarfik 3-mi aamma Piniarfik 4-mi tuttunut sanilliullugit ikinnerupput, taamaammat piniarfimmi pineqartumi ukiuni 2019-imi aamma 2020-mi ingerlanneqartup tuttunniarnermik sivitsuinerup 2021-mi unitsinneqarnerata ingerlatiinnarneqarnissaa  aalajangerneqarpoq.

Piniarfinni arlalinni tuttut angutivissat tippannikut pisarineqarsimasut qimaannarneqarsimasut arlalissuit naammattoorneqarsimapput. Taamaattumik piniartut ilisimasaat tunngavigalugit tuttut angutivissat tippannikut oktobarimi nuliunerup nalaani piniaqqusaannginnissaat aalajangerneqarpoq.  

 

Ilisimatitsissut: Tuttunniarnermiit akuersissutit pisanik nalunaarummik immersorneqarsimasut kommuninut sullissivinnut utertinneqartartut ikippallaarujussuarput, naak tamanna inatsisitigut piumasaqaataagaluartoq.

Tamanna naammaginanngilluinnarpoq, taamaammat tuttut qasserpiaat pisarineqartarnersut APN-imit aamma Pinngortitaleriffimmit nalileruminaatsinneqartupilussuupput. Aamma tuttut aaffarni qanoq inneri nalileruminaallutik. Oqaatigineqarpoq pisanik nalunaarsuisussaatitaaneq inatsimmik tunngaveqartoq. Pisanik nalunaarsuisarneq sukateriffigissallugu APN maannakkut sulissuteqarpoq, pisanik nalunaarsuineq ajortunut kinguneqartitsisartussamik.  

 

Erseqqissaatigineqarpoq tuttunniarnissamut akuersissut kommunimit tunniunneqartoq piniarfimmut ataatsimut atuutsinneqassammat, inuussutissarsiutigalugu piniartunut, akuersissut ataaseq tuttunik qulinik pisassiisoq, aamma sunngiffimmi piniartunut, akuersissut ataaseq tuttunik tallimanik pisassiisoq, atuutsissallutik. Kommunit siorna 2021-mi nalunaarsuinerat naapertorlugu akuersissutiminnik utertissimanngitsut aamma pisaminnik nalunaaruteqarsimanngitsunut matumani pineqarput. 

 

Taama pineqartut akuersissummik nutaamik ukioq maannamut atuukkallartumik qinnuteqarsinnaapput, pisaminnik naammaginartumik nalunaarsuisimatillutik akuersissummik qinnuteqarsinnaallutik.

Ungasissumulli aavartoqassappat akuersissutinik arlalinnik tunniussisoqarsinnaavoq, piniarneq imminut akilersinnaaqqullugu. APN-ip kommunit suleqatigalugit akuersissutinik utertitsisarneq pisanillu nalunaarsuineq malinnaaffigivaa.

 

Erseqqissaatigineqarpoq qamuteralaat, ATV-t kiisalu qamutit motoorinik ingerlatillit allat tuttunik malersuinermi piniarnermilu atornissaat inerteqqutaammat.

Umimmaat

5.       Aqutsiveqarfik Maniitsoq: Piniarfik 1-mi, 2-mi, 3-mi aamma 4-mi inuussutissarsiutigalugu aamma sunngiffimmi umimmanniarneq aggustip aallaqqaatani aallartissaaq oktobarip 15-iat ilanngullugu ingerlassalluni. Tiggaat tammajuitsussanik piniartitsinermi piniagassat aamma kulavaat norrallit piniaqqusaanngillat.

6.       Aqutsiveqarfik Sisimiut: Inuussutissarsiutigalugu aamma sunngiffimmi killilimmik umimmanniarneq aggustip aallaqqaataani aallartissaaq oktobarip 15-iat ilanngullugu ingerlassalluni umimmattassiissutillu 400-uupput. Tiggaat tammajuitsussanik piniartitsinermi piniagassat aamma kulavaat norrallit piniaqqusaanngillat.

7.       Umimmaqarfik Naternaq: Inuussutissarsiutigalugu aamma sunngiffimmi umimmanniarneq aggustip aallaqqaataani aallartissaaq oktobarip 15-iat ilanngullugu ingerlassalluni umimmattassiissutillu 120-upput. Ussuit Nunaat, Ipiutaarsuup Nunaa aamma Eqalummiut Nunaat umimmaqarfimmut Naternamut ilanngussaavoq. Tiggaat tammajuitsussanik piniartitsinermi piniagassat kulavaat norrallit piniaqqusaanngillat.

8.       Aqutsiveqarfik Qaanaaq: Piniarfimmi Kap Athollimi inuussutissarsiutigalugu sunngiffimmilu umimmanniarnissamut umimmattassiissutit 60-iunissaat aalajangerneqarpoq. Piniarfimmi Nuna Inglefield aamma Nuna Prudhoemi inuussutissarsiutigalugu sunngiffimmilu umimmanniarnissamut umimmattassiissutit allannguuteqaratik 60-iunissaat aalajangerneqarpoq. Tiggaat tammajuitsussanik piniartitsinermi piniagassat aamma kulavaat norrallit piniaqqusaanngillat.

9.       Aqutsiveqarfik Ivittuut: Inuussutissarsiutigalugu aamma sunngiffimmi piniarnissamut umimmattassissutit ikinnerpaaffiliilluni kisitsineq tunngavigalugu 50-iunissaat aalajangiiffigineqarpoq, tamarmik 1-2-nik ukiullit, arnavissat 30-t angutivissallu 20-t. Piffissaliussami oktobarip 15-aniit decembarip 15-iat ilanngullugu piniarneqassapput.

10.     Aqutsiveqarfik Sigguk: Inuussutissarsiutigalugu aamma sunngiffimmi umimmanniarneq aggustip aallaqqaataani aallartissaaq oktobarip 15-iat ilanngullugu ingerlassalluni. Umimmattassiissutit allannguuteqaratik 150-iupput. Tiggaat tammajuitsussanik piniartitsinermi piniagassat aamma kulavaat norrallit piniaqqusaanngillat.

11.     Aqutsiveqarfik Ittoqqortoormiit: Inuussutissarsiutigalugu aamma sunngiffimmi umimmanniarneq aggustip aallaqqaataani aallartissaaq oktobarip 15-iat ilanngullugu ingerlassaaq aammattaaq novembarip 10-annit decembarip 10-at ilanngullugu. Umimmattassiissutit piffissaliussanut taakkununnga marlunnut allannguuteqaratik katillugit 115-iupput. Tiggaat tammajuitsussanik piniartitsinermi piniagassat aamma kulavaat norrallit piniaqqusaanngillat.

 

Tunngavilersuutit: Aqutsiveqarfimmi Maniitsumi umimmanniarneq aggustip aallaqqaataani aallartissaaq, immikkoortoq 5 takuuk. Ileqqutoqqat malillugit umimmanniarnerup neqinillu panertulisarnerup APN-imiit pingaartinneqarnera tassani tunngaviuvoq.

 

Umimmannik akornusiisarnerup pingaartumik ukiuunerani umimmanniarnerup assartuutinillu motoorilinnik atuinerup nalaani pisartup allatigut akornutaavallaarunnaarnissaat, taamatullu aamma assatuutinik motorilinnik umimmanniarnermi atueriaatsip allanngortinneqarnissaa qaammarsaanikkkut sulissutigineqarpoq.

 

Umimmaat Ussuit Nunaanni, Ipiutaarsuup Nunaani aamma Eqalummiut Nunaanni takuneqartartut Piniarfik Naternamut ilanngunneqarput pissutigalugu umimmaat taakku Naternami umimmaqatigiinnut ilanngunnissaat APN-imiit pingaartinneqarmat, immikkoortoq 7 takuuk.

 

Qaanaap aqutsiveqarfiani Kap Athollimi inuussutissarsiutigalugu sunngiffimmilu piniartunut umimmattassiissutit siorna 40-nik 60-inut amerlaneqarput, takuuk immikkoortoq 8. Amerlinerinut pissutaavoq biologit  siunnersuinerat naapertorlugu umimmaat tamaaniittut neriniarfigisartagaat killeqalersimammata, piniartullu ilisimasaat tunngavigineqarput, taakku oqarmata umimmaat tamaaniittut umimmanniarfigineqartartup avataanut siaruaallutik amerlisimasut.

 

Erseqqissaatit: Erseqqissaatigineqarpoq qamuteralaat, ATV-t aamma qamutit motoorillit allat umimmannik malersuinermi piniarnermilu atornissaat inerteqqutaammat.

 

Piumasarineqarpoq piniarnermut 2022-mut allagartaq maajip aappaanni 2022-mi akilereerneqarsimassasoq, taannalu inuussutissarsiutigalugu sunngiffimmilu piniartunut piniarnermut allagartaavoq.  Aamma sunngiffimmi piniartunut akuersissut tunniunneqassappat piumasaqaataavoq qinnuteqartoq nunatsinni inunnik nalunaarsuiffimmut, nunatsinni najugaqartutut ukiuni kingullerni 10-ni nalunaarsimasoq, ataavartumillu sivikinnerpaamik ukiuni marlunni najugaqarsimassalluni.   

Sukumiinerusumik paasisaqarusukkaanni Aalisarnermut Piniarnermullu Naalakkersuiso-qarfimmut saaffiginnittoqarsinnaavoq Amalie Jessen amalie@nanoq.gl.

Ilanngussaq