Qinersineq paasissutissiinerlu: Isumatusaarit

Qinersineq tamat oqartussaaqataanitsinni napassutaavoq. Sinnerluta sinniisuutitassatsinnik toqqaanissatsinnut periarfissiiginnanngilaq, kisiannili kiffaanngissusermik oqaaseqarsinnaanitsinnut isummersinnaatitaanitsinnullu, oqallinnernilu peqataanerni isumaqatigiinngissinnaanerit tamat oqartussaaqataaneranni ingerlariusaaginnarpoq. Partiit arlaqartut sassartitaalu isumaqaannarput assigiinngitsunik siunnerfeqartut – tamat oqartussaaqataanerallu nukittuunngortillugu.

Nunatsinni kommuunit tallimaasuni kommunalbestyrelsemut qinersinissaq qanilliartorpoq, paasissutissanik assigiinngitsorpassuarnik ernumanarsinnaasunik immersorneqarpugut. Nutaarsiassatigut inoqatillu attaveqaqatigiittarfiatigut qineqqusaartuniit, partiiniit aammalu
inuiaqatigiinniit nalunaarutinik assigiinngitsunik immersorneqarpugut. Paasissutissat aalajangersimasut aalajangersimasunik siunertallit avataaneersut takkussinnaasarput, isummanut allanngortitsiniaasunik aammalu sunniiniarsarisunik imalinnik.

Nalinginnaasumik pingaaruteqartorujussuuvoq paasissutissanik isornartorsiuisinnaaneq, isumatusaarnerlu. Qinersisartutut pingaaruteqarluinnarpoq qinersinermi isumatusaarluinnaqqissaarnissaq, qinersinnginnermilu paasissutissanik eqqortunik qularnaarisimanissaq.

Taamaammat Digitalinngortitsinermut Aqutsisoqarfimmit siunnersuusiorpugut, paasissutissanik ingerlaavartunik qanoq aqqutissiuussisinnaanitsinnik ikiuukkusulluta. Nutaarsiassani assigiinngitsuni saqqummersimasuni taaguutit assigiinngitsut qanoq
paasineqarnissaannut ikiuerusulluta.

Siunnersuutit pitsaasut:
1. Paasissutissanik isornartorsiuisarit:
Paasissutissap suminngaanneernera takuuk. Nutaarsiassaq tatiginarpa, oqartussaneerpa imaluunniit inuit attaveqaqatigiittarfianni profiiliminngaanneerpa ilisimaneqarpianngitsumiit? Nutaarsiassaq ingasaginarpat misissorluaqqittariaqarpat ilumoornersoq. Piviussuunngitsunik
imaluunniit ilumuunngitsumik najoqqutassaqanngitsunik mianersuussigit.
Misissuigit, qulakkeeqqaartuaannaruk oqaluttuaq tusagassiuutini uppernarnerusuniinnersoq.

2. Oqaatsit sakkortuumik misigissutsinik atuisut, qulequttallu mianersuutikkit
Uissuumminartut kamattunillu qulequtsikkat taakkuukkajupput misigissutsinnik uukapaatitsisartut, siammarterinernillu angusaqartartut.

3. Nassiussisup anguniagaa takuuk
Kiap iluaqutigaa oqaluttuaq aalajangersimasoq upperigukku?
Politiskimik ingerlataqartumit, suliffeqarfiua imaluunniit
soqutigisaqaqatigiinniit toqqoqqasumik siunniussaqartuniit?

4. Inuit attaveqaqatigiittarfiatigut oqaluttuamik siammarterilinnginninni apeqqutit ataaniittut eqqarsaatigeqqaartakkit:
Ilimagaajuk oqaluttuaq ilumoornersoq, imaluuunniit ”ilumoornissaminut (ilumuunnginnissaminulluunniit) pitsaavallaarpa”? Sianigissavat nalorninartoqarsinnaammat, nassuiaatinik eqqunngitsunik imaluunniit oqaluttuanik sangutitsisunik tigusaqarsinnaagavit, paasinnittaatsinnut tulluartumik misigissutsinik sakkortuunik pilersitsisinnaasunik.

– Nassiussisoq ilumuussuseqarpa? Suut tunngavigalugit inuup imaluunniit peqatigiiffiup oqaluttuaq saqqummiuppaa – aammalu sooq piffissami tassanerpiaq imaluunniit sooq taamaappa?
– Oqaluttuaq allanik najoqqutaqarpa? Taamaassimappat suut aallaavigalugit isiginnippa?
– Inuit attaveqaqatigiittarfianni algoritmet eqqumaffigikkit
Upperinerusatimmi kisiisa takutissinnaasarmagit.
– Isummavit ataasiinnaannginnissaanut nutaarsiassaqaarfiit assigiinngitsut malinnaaffigikkit – isumaqatigisatit isumaqatiginngisatillu ilanngullugit.
– Inuit attaveqaqatigiittarfianni naammattuugaqaruit isumaqaruillu eqqunngitsumik saqqummiussisoqartoq, pisinnaatitaaavutit saqqummiussap imarisaanik tusagassiorfimmut unnerluutiginnissallutit.
Assersuutigalugu Facebookimi allagarsiussaqarsimappat eqqunngitsumik toqqagassaqarpoq ”falske oplysninger”-i toorlugu anngussisoqarnissaanut. Profilillu ilumuunngitsut aamma unnerluutigineqarsinnaasarput.
– Isummavit ataasiinnaannginnissaanut nutaarsiassaqaarfiit assigiinngitsut malinnaaffigikkit – isumaqatigisatit isumaqatiginngisatillu ilanngullugit.
– Inuit attaveqaqatigiittarfianni naammattuugaqaruit isumaqaruillu eqqunngitsumik saqqummiussisoqartoq, pisinnaatitaaavutit saqqummiussap imarisaanik tusagassiorfimmut unnerluutiginnissallutit.
Assersuutigalugu Facebookimi allagarsiussaqarsimappat eqqunngitsumik toqqagassaqarpoq ”falske oplysninger”-i toorlugu anngussisoqarnissaanut. Profilillu ilumuunngitsut aamma unnerluutigineqarsinnaasarput.

Kalaallit Nunaanni Cyberimik paasissutissanillu isumannaalisaanermut immikkoortortaqarfik
Digitalinngortitsinermut Aqutsisoqarfimmi immikkoortortaqarfik Cyberimik paasissutissanillu isumannaalisaanermut assigiinngitsunik suleqateqarpoq, soorlu Styrelsen for Samfundssikkerhed Danmarkimeersoq (Siornatigut Center for Cybersikkerhed).
Inatsisartunut qinersinissap tungaanut maannakkullu kommunalbestyrelsemut qinersinissap tungaanut Digitalinngortitsinermut Aqutsisoqarfik Styrelsen for Samfundssikkerhedilu suleqatigiillutik unioqqutitsilluni sunniiniarnernut qularinnilernissamik aammalu cyberimik isumannaallisaanerup pisortaqarfiit, politikkikkut aaqqissuussaasuni qineqqusaartunilu isumannaatsumik ukkatarineqarnissaat suleqatigiissutigaat.

Immikkoortortaqarfimmut attaveqartoqarsinnaajuaannarpoq uunga infosikkerhed@nanoq.gl

Annertunerusumik paasisaqarusukkaanni – Digitalinngortitsinermut Aqutsisoqarfiup pisortaa René Kvist attavigineqarsinnaavoq – rekv@nanoq.gl imaluunniit oqarasuaammut: 34 50 00

Taaguutit
Sunnertinneq suua?
Nunani allani naalagaaffiit soqutiginnissinnaasarput sunniiniassallutik, aalajangiisartunut innuttaasunullu, nunanut allaniittunut. Soqutiginninneq tassaasinnaavoq inatsisitigut akuerissani imaluunniit naalagaaffimmiit piginnaaneqartitaanermi, aningaasaqarnermi aammalu kulturikkut attaveqaatini. Illuatungaanili aamma unioqqutitsilluni sunniiniarnermi suliniartumik suliffeqarfiuteqartoqarpoq, nunani allani naalagaaffiit naalagaaffiup isertortumik paasiniaasartui ammasumik imaluunniit toqqoqasumik aalajaangiisartunut sunniiniarsarisartunik, imaluunniit nalinginnaasumik sunniiniartartunit. Unioqqutitsilluni sunniiniarnermik suliniartut nalinginnaasumik tusagassiortoqanngillat, naalagaaffimmiilluunniit piginnaatitaanermik suliniartoqanngilaq nunani allani naalagaaffinni.

Eqqunngitsumik kukkusumilluunniit paasissutissat suuppat?
Paasissutissat ajorluinnartut immikkoortunut marlunnut avinneqarsinnaapput, tassa eqqunngitsumik paasissutissiineq, imaappoq ilisimaaralugu paasissutissanik ajortunik siaruarterineq aammalu, kukkusumik paasissutissiineq, imaappoq ilisimaarinagu paasissutissanik ajortunik siaruarterineq.

Eqqunngitsumik kukkusumilluunniit paasissutissiinerit imminnut qanitsuararsuupput. Soorlu assersuutigalugu eqqunngitsumik paasissutissat sukkaannaq kukkusumik paasissutissanngorsinnaasarput, uukapaatitsiniartunik eqqunngitsunik siaruarterisoqarneratigut, paasissutissallu eqqortuunerarlugit siaruarternerisigut. Taamaalilluni inuiaqatigiit paasissutissanik kukkulluinnartunik sunniiniat suliaannik siammarterinerit annertuumik avissaartuutsitsisinnaasarput. Avissaartuutsitsineq nunani allani naalagaaffinnit, eqqunngitsunik paasissutissiisarnermikkut, iluaqutigilersinnaasarlugu.

Najoqqutaq: PET.dk