Naalagaaffiit Peqatigiit inunnut innarluutilinnut Ataatsimiitsitaliaata Kalaallit Nunaannut akuersaarnera innersuussutaalu

Tallimanngorneq septembarip 13-iat 2024 Naalagaaffiit Peqatigiit Inunnut innarluutilinnut Ataatsimiitsitaliaata Danmarkimut, Kalaallit Nunaannut Savalimmiunullu inaarutaasumik oqaaseqaatini innersuussutinilu kikkunnut tamanut saqqummiuppai

Inuit Innarluutillit piginnaatitaaffii pillugit Naalagaaffiit Peqatigiit Isumaqatigiissutaat (CRPD) Kalaallit Nunaata 2012-imi atuutilersippaa. Taamaalilluni isumaqatigiissutip sapinngisamik pitsaanerpaamik malinnissaanut Kalaallit Nunaat imminut pisussaaffilerpoq.

Ataatsimiitsitaliamit apeqqutit kiisalu aggustip 23-ani Naalagaaffiit Peqatigiit Inunnut innarluutilinnut Ataatsimiitsitaliaata ataatsimiinneranit paasissutissat tunuliaqutaralugit Ataatsimiititaliamut aappassaanik pingajussaanillu nalunaarusiaq Ataatsimiitsitaliap inaarutaasumik oqaaseqaataanut tunngaviuvoq.

Aggustip 23-ani ataatsimiinnermi Kalaallit Nunaannit Savalimmiuniillu ilanngussat soqutigineqarluartut Ataatsimiitsitaliap oqaatigaa.

Ataatsimiititaliap danskinik aallartitanik arlalinnik, matumani Kalaallit Nunaannit Savalimmiuniillu aallartitanik, pissarsiffiulluartumik kinguneqarluartumillu oqaloqateqarsimanerminik qujalluni, Naalagaaffiit Peqatigiit Inunnut innarluutilinnut Ataatsimiitsitaliaata inaarutaasumik oqaaseqaatimini ilaatigut allappoq.

Kalaallit Nunaata Inuit Innarluutillit Piginnaatitaaffii pillugit Naalagaaffiit Peqatigiit Isumaqatigiissutaata (CRPD) malinneqarnissaanut nuna tamakkerlugu iliuusissatut pilersaarut 2024 – 2034-mik suliaqarsimanera pillugu nersorneqarpoq, Ataatsimiitsitaliallu innersuussutigaa iliuusissatut pilersaarut ima allanngortinneqassasoq pisinnaatitaaffiit suliassaqarfiillu tamaasa Isumaqatigiissummiittut ilanngunneqarlutik, kiisalu pisortatut oqartussat nalinginnaasumillu inuit isumaqatigiissummut ilisimasaqarnerat Kalaallit Nunaata pitsaanerulersissagaa.

Isumaqatigiissutip inatsisitigut akuerineratigut ilanngunneqassasoq Ataatsimiitsitaliap innersuussutigaa, taamaaliornikkut eqqartuussivinni allaffissornikkullu oqartussaaffinni Isumaqatigiissut toqqaannarnerusumik atorneqarsinnaalissammat.

Ataatsimiitsitaliap innersuussutigai:

• Naligiissitaaneq assigiinngisitsinnginnissarlu pillugit Inatsisartut inatsisaat allanngortinneqassasoq, inuit innarluutillit pillugit naammattumik naleqqussaasarneq tikikkuminassutsimullu pisinnaatitaaffeqarneq ilaalersillugit.
• Meeqqat Cochlear Implant-illit (nutaaliaasumik tusartaatsit) taakkualu angajoqqaavi ussersuutinik atuinermik ilinniartinneqassasut.
• Aarlerinartunik pisoqarnerani inuttullu ajornartoornerni inunnut innarluutilinnut immikkut ittumik illersuinerit tapersersuinerillu qulakkeerneqassasut.
• Inuit innarluutillit eqqartuussivimmut ajornaquteqanngitsumik isersinnaanissaannut qulakkeerinninnissamik periaatsimik ineriartortitsisoqassasoq.
• Spiralilersuisimanermi suni tamani, taarsiiffigitinnissamullu arnat innarluutillit tapersersorneqarnissaat qulakkeerneqassasoq aamma misissuinermi piffissap sivisussusaa ullumikkumut annertusineqassasoq.
• Inunnut silassorissutsimikkut aamma/imaluunniit tarnikkut inooqataaniarnikkut innarluutilinnut naleqquttumik tapersersuinissamut annertunerusunik suliniuteqartoqassasoq, taava inuit innarluutillit Danmarkimut inissinneqarnissaat pisariaqassanngimmat, kiisalu suliniutit kulturikkut naleqquttuunissaat qulakkeerneqassasoq, una eqqarsaatigalugu Kalaallit Nunaanni innuttaasut amerlanerpaartai inuummata ((inuit)-ummata).
• Ussersornikkut nutserisoqarnissamut pisinnaatitaaffiup qularnaarnissaanut, nutserisut naammattumik amerlassusillit ussersorluni attaveqaqatigiittarnermik sungiusarnissaannut kiisalu ulluunerani neqeroorutini najugaqarfissatullu neqeroorutini sulisut ilisimasallit ussersorluni attaveqaqatigiittarnermik sungiusarnissaannut alloriartoqassasoq.
• Inuit innarluutillit, matumani inuit innarluutillit utoqqalinersiaqalernissamut ukiorititamik ukioqalersimasut innarluutaannut attuumassutilinnut aningaasartuutaannut ikiorsiissutitik paariinnarsinnaallugillu ingiallortimik aqqutissiuunneqarsinnaassasut.
• Inunnut tappiitsunut, isigiarsuttunut imaluunniit naqitikkanik atuarniarnermikkut allatigut innarluutilinnut suliat saqqummersinneqarsimasut pissarsiariuminarsarneqarnissaat anguniarlugu Kalaallit Nunaata Marrakesh-imi isumaqatigiissut atortussanngortissagaa.
• Kalaallit Nunaat inuit innarluutillit aporfigisartagaat kiisalu inuunerminni atugassarititaat pillugit paasissutissanik katersinermik kisitsisitigullu paasissutissanik aamma misissueriaatsinik aaqqissuussaasumik ineriartortitsissasoq, tamanna naalakkersuinikkut nassuiaanissamut piviusunngortitsinissamullu pilersitsisinnaavoq isumaqatigiissummullu sunniuteqarluassalluni.
• Naalakkersuisut peqatigalugit isumaqatigiissutip piviusunngortinnissaanut sunniuteqarluartumik ataqatigiissaarisartumik attaveqaammik aalajangersimasumik Kalaallit Nunaat pilersitsissasoq, aamma Kalaallit Nunaat Parisimi tunngavissatut aalajangersakkanik eqquutsitsisunik nunami namminermi inuit piginnaatitaaffii pillugit suliniaqatigiiffiinut attuumassutillit aamma GANHRI-mik, nunarsuaq tamakkerlugu nunami namminermi inuit piginnaatitaaffii pillugit suliniaqatigiiffiinik malinnittut, isumaqatigiissummik piviusunngortitsinermik nakkutiginnittussamik ingerlariaatsimik pilersitsissasoq aamma nakkutiginninnermik ingerlariaaseq A-statusilik qanittumi pilersitaat akuerissagaat.
  
  

Ataatsimiitsitaliap innersuussutaannik arlalinnik naammassinninnissamut inunnut innarluutilinnut sinniisunik ilanngussisoqarnissaa Ataatsimiitsitaliap pingaartippaa.

Danmarkip, Kalaallit Nunaata Savalimmiullu tulliani Naalagaaffiit Peqatigiit Inunnut innarluutilinnut Ataatsimiitsitaliaanut nalunaarusiornissaat 2031-imi pissaaq.

Naalakkersuisut Naalagaaffiit Peqatigiit Inunnut innarluutilinnut Ataatsimiitsitaliaata oqaaseqaatai innersuussutaalu tigulluarpaat Kalaallit Nunaannilu inunnut innarluutilinnut atugassarititat pitsanngorsarnissaannut suleriaqqinnissaminnut atorumaarpaat.


Attavissaq
Sukumiisumik paasisaqarusukkuit naalakkersuisup allattaa Rosa Thorsen e-mailikkut rose@nanoq.gl imaluunniit oqarasuaatikkut: +299 34 50 00 attavigiuk.