Nunatta Danmarkillu akornanni qulaajaanissaq pillugu isumaqatigiissuteqartut

Kalaallit naalakkersuisui Naalakkersuisut qallunaallu naalakkersuisui 2022-mi junimi nunat taakku marluk akornanni oqaluttuarisaanermi pissutsit qulaajaaffigineqassasut isumaqatigiipput. Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni 1945-miilli pissutsit oqaluttuarisaanermut tunngasunut nassuiaanermut suliassat allassimaffiat maanna nunanit marluusunit akuerineqarpoq tamanullu saqqummiunneqarluni.

Kalaallit Nunaata Danmarkillu qanimut suleqatigiinnerisigut suliassanut allassimaffik pilersinneqarpoq ilisimatuutullu misissuinermi suliniutaasussap ataatsimoortumik tunngaviusoq allaaserissavaa, tamannalu Ilisimatusarfimmiit aallaaveqassaaq.

Naalakkersuinikkut aalajangiinerit pisimasullu pingaarnerit, Kalaallit Nunaata ineriartorneranut, Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni pissutsit malunniuteqaqataasimasut imaluunniit kalaallit nunaanni innuttaasunut kinguneqartitsisimasut nassuiaanermi sammineqassapput. Tamatuma saniatigut suliat ingerlanerilu immikkut ittut, ingammik Sorsunnersuup aappaata kingorna Kalaallit Nunaata nutarterneqarnerata nalaani pisimasut nassuiaammi ilaassapput.

Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni pissutsinik paasinninnerunissamik nassuiaat pilersitsissaaq. Ingerlaqatigiinnermi oqaluttuarisaanerup qulaajaaffigineqarnera paasinissaanullu kiisalu siusinnerusukkut aalajangiinerit iliuuseqarnerillu kingunerisaannik nassuerutiginninnissamut ilapittuuttaassaaq. Qanga pisimasut pillugit saammaateqatigiinnissamut tunngaviusussat pilersinneqarnerannut nassuiaat ilapittuutaassaaq.

Suliassat allassimaffianni Kalaallit Nunanni Danmarkimilu innuttaasut ilanngutitinneqarnissaat qitiutinneqarpoq. Ilisimatuutut misissuinermi suliniutaasussap sivisussusia tamaat innuttaasunik ilanngutitineq, ilisimatuutullu misissuinermi suliniutaasussap annertuumik tamanut ammanera oqaloqatigiinnermut, suleqatigiinnermut ilisimasanillu tunniussaqarnermut ilapittuutaassaaq.

2023-p naannginnerani ilisimatuutut misissuinermut pisortaq toqqarneqassasoq naatsorsuutigineqarpoq. Kalaallit Nunaannit Danmarkimillu suliamut ilinniarsimasut suleqatigiit ataatsimoortut oqaluttuarisaanermut nassuiaammik suliaqartussat ilisimatuutut misissuinermut aqutsisup katitissavai.

Naalakkersuisut Siulittaasuat, Múte Bourup Egede oqarpoq:

- Kalaallit tamarmik Kalaallit Nunaata Danmarkillu atassuteqarnerannit akornusersuuteqartumik inuuneqartut, Kalaallit Nunaata ineriartornerani annertuumik kinguneqartitisimasut. Inuit ilai qamuuna itisuumik naalliuuteqarsimanermik eqqaamasaqarput, allallu qanittumik attaveqarnermikkut misigisaqarsimallutik. Ataaserli qularnanngilaq: kalaallit tamarmik iliuutsit kingunerinut malinnaapput.

- Taamaattumik nuannaarutigaara, sorsunnersuup kingorna ullumimut Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni pissutsit pillugit ilisimasanik ilapittuutaasussanik oqaluttuarisaanermut nassuiaammut suliassat allassimaffiat pillugu Naalakkersuisut naalakkersuisullu isumaqatigiimmata. Nunat akornanni suliassanut allassimaffik kinguneqartumik ingerlasussatut suliarineqarpoq, aamma Ilisimatusarfimmik kalaallit attaveqarfeqarnissaat eqqarsaatigalugu kalaallit kissaataat anertuumik ersersippaa, aningaasatigut sinaakkusiussat, ukiunut tallimanut piffissarititaq aamma inuit maannakkut inuusut oqaluttuarisaanermi pisimasut kinguneqartitsisimanertillu uppernarsaallutik nassuiaatigisinnaavaat.

Ilinniartitaanermut ilimatusarnermullu ministeri Christina Egelund oqarpoq:

- Suliassanut allattorsimaffimmik ullumikkut saqqummiussinitigut, Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni pissutsinut tunngatillugu pingaarutilerujussuarmik alloriarpugut. Oqaluttuarissaneq erseqqisisissavarput, ataatsimoorussamik najoqqutassaq malillugu ingerlatissavarput. Sorsunnersuup aappaannit ulloq manna tikillugu Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni pissutsinut atassuteqartunik allaaserinittussaq, ilisimatuutut misissuinikkut suliniutigineqartussaq annertooq aqqutigalugu, maanna pissarsiaraarput. Oqaluttuarisaanitsinnut atasumik ataatsimoorussamik suliamut tunngavissamik siunissami nalerarisinnaasatsinnik pissarsinissarput pingaaruteqarpoq. Ilisimatuutut misissuinikkut suliniutigineqartussap malinnaaffiginissaa aamma siunissami ilisimatuut sunik naammassisaqassanersut qanorlu tunngaveqartumik isummissanersut takunissaat qilanaarutigeqaara.

Pissutsit piviusut

• Naalakkersuinikkut aalajangiinerit pingaarnerit, pisimasut pissutsillu allat, iliuusaasimasut ingerlasimanerillu Kalaallit Nunaata ineriartorneranut Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni pissutsit sunniuteqarsimasut imaluunniit kalaallinut innuttaasunut kinguneqartitisimasut nassuiaammi sammineqassapput.
  
  
• Suliat ingerlanerilu immikkut ittut, ingammik Sorsunnersuup aappaata kingorna piffissami Kalaallit Nunaata nutarterneqarnerata nalaani maannamullu pisimasut imaluunniit, suliassaqarfiit pineqartut Kalaallit Nunaata akisussaaffittut tigusimasai nassuiaammi ilaassapput. Soorlu assersuutigalugu sumi inunngorsimaneq tungavigalugu akissaasersuinermi suliat ingerlanerilu, kalaallit najugaqarfiinik inuerusaaneq, 1950-1980 kalaallit meerartaasa meeravissiartaarineqarneranni sulisaaseq pillugu suliat, kalaallit meeratai Danmarkimut nassiunneqartut, Danmarkimit sulisussanik tikisitsineq il. il.
  
  
• Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiit aamma Danmarks Frie Forsknings Fondip sioqqutissumik ataatsimoorussamik inassuteqareernerisigut Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Timersornermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisup aamma ilinniartitaanermut ilisimatusarnermullu ministerip ilisimatuutut misissuinermut pisortaasussaq ataatsimoorlutik toqqassavaat.
  
  
• Ilisimatusarfiup aamma ilisimatuutut misissuinermut pisortaasussap isumaqatigiissuteqareerneranniit ilisimatuutut misissuinikkut suliniutigineqartoq sapinngisamik piffissami ukiut tallimat iluanni naammassineqassaaq. Nassuiaat tamarmiusoq kalaallisut qallunaatullu tunniunneqassaaq.
  
  
• Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni oqaluttuarisaanermi pissutsit nassuiarneqarnerannut Danmarki katillugit 45 mio. kr.-nik aningaasaliissuteqassaaq. Aningaasaliissutit Namminersorlutik Oqartussanut tunniunneqassapput, Ilisimatusarfimmik suliniutitut pilersaarummik suliaqartussamut.

Suliakkiissut aajuk:

Kalaallisut

Qallunaatut

Tuluttut

Annertunerusumik paasisaqarusukkuit:
Tusagassiuutitigut uunga saaffiginnittoqarsinnaavoq Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu ministeeriarfiup tusagassiuutinut oqarasuaataa: 7231 8181 imaluunniit mail: presse@ufm.dk

Naalakkersuisut Siulittaasuata Naalakkersuisoqarfiani ministerip allattai, allatsit@nanoq.gl, 345000.