Aningaasat nungutsinnagit akisussaaffimmik tigusivugut

Múte B. Egede, Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Naalakkersuisoq 

Aningaasaqarnermut Naalakkersuisutut issivinnut inginninni, ataaseq sukkasuumik paasinarsivoq: Kalaallit Nunaat aningaasaqarnikkut ajornartorsiornerup tungaanut ingerlavoq. Taakku oqaasinnaanngillat - piviusuuppulli.

Isertitagut ikiliartorput. Aalisarneq – aningaasaqarnitta nappatigilluagaa – siusinnerusukkutulli iluanaarfiutigiunnaarpoq. Nammineq ingerlatseqatigiiffiutitsinnit isertitagut affaannanngorput. Peqatigisaanik aningaasartuutigut qaffakkiartorput. Tamatumani utoqqaat, utoqqalinersiutisiaqarnissamik pisinnaatitaaffillit amerliartornerat patsisaavoq. Ukioqatigiiaarpassuit suliffeqarnermik inuunertik qimagarpaat – tamannalu aningaasartuuteqarnerulernermik nassataqarpoq.

Naatsumik oqaatigalugu: Isaatitavut ikiliartorput – aningaasallu amerlanerujartuinnartut atorpagut.

Akisussaaffimmik tigusivugut allatullu ajornartumik ajornakusoortunik, pisariaqartunilli aalajangertariaqarsimavugut. Ukiup tullianut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutitigut ilungersunartumik killiffeqarnitsinnik tappiffeqarluni sulineq taamaammat ersersippaa. 

Ukiuni tullernut sisamanut aningaasaqarnermik oqimaaqatigiissitsilersumik pilersaarusiorpugut. 51 millioningajannillumi annikitsumik sinneqartoorpugut. Tamanna angusinnaajumallugu pisortat ingerlatsiviat akimorlugu siunnerfilimmik 469 mio. kr-nik ileqqaarniartariaqarsimavugut, isertitassanillu nutaanik pissarsilluta. Taakku saniatigut pisortani immikkoortuni tamangajavinni sinaakkutitut ileqqarutitigut 395 mio. kr-nik ilanngartiterivugut – tamannalu agguaqatigiissillugu 2,5 procentip missaanniippoq. Ukiuni tullerni sisamani 864 million koruunit katillugit sipaarniarnikkut isertitassallu nutaat aqqutigalugit nassaarivagut. 

Tamanna ajornaatsuinnaasimanngilaq. Ukiualuimmi qaangiuppata Nunatta Karsiata imaarunnissaa pinngitsoortissagutsigu tamanna pisariaqarsimavoq. Aningaasanik pigisatsinnit amerlanernut atuinissatsinnut akissaqarunnaarpugut.

Sattaaserluta ileqqaarniarnernik ingerlatsinngilagut. Peqqinnissaqarfik sapinngisamik qajassuunniarsimavarput. Peqatigisaanik inuiaqatigiit atugarissaartut suli ataqatigiinnissaannut akisussaaffimmik tigusivugut. Isumagisassat pingaarnerpaat pingaarnerutikkatsigit. Peqatigisaanillu aningaasanik eqqortumik atuinerup nakkutiginera sukateriffigaarput. Akileraartarnermi kukkunersiuisunik akileraaruserinermik nakkutilliinermik pinerlunniarnermillu aningaasanik pissarsianik malunnarunnaasaasarnermik akiuiniarnermik samminnittussanik nutaanik atorfinitsitsinissamut aningaasaliivugut, taamaalilluta tamat nammaqatigiillutik pilersueqatigiinnerat qulakkeerparput. Suliffissarsiornermi ikiorsiissutinut malittarisassat sukaterpagut: Siunissami tunngavissaqanngitsumik suliffissamik itigartitsinermi ikiorsiissutit misinnartumik apparneqarsinnaalissapput. Atugarissaarnermi nammaqatigiinnermik sanarfineqarpoq – nammaqatigiinnermimi pisinnaasut peqqissullu tamarmik nammaqataanissaat pisariaqarpoq.

Naatsorsuutit oqimaaqatigiissinniarneqaannanngillat. Aamma aningaasaqarnikkut piffissap ajornakusoorfiup nalaani toqqissisimanermik, atugarissaarnermik isumannaatsuunermillu qulakkeerinninnissaq siunertaaraarput.

Taakkuli kisimik naammanngillat. Ukiap ingerlanerani aaqqissuusseqqinnerit arlallit Kalaallit Nunatta siunissamut nukittorsarnissaanik siunertaqartut suliaralugit aallartissavagut: Soraarnerussutisiaqartitsisarnermik aaqqissuussatta qanoq ilusilersugaanera, pisortat ingerlatsiviata qanoq ingerlanneqarnera, qanorlu akileraarutinik akiliisitsisarnerput misissussavagut.

Aningaasarsiornermik ilinniagartuut nuannaalersinniaannarlugit tamakku suliarinngilagut. Meeqqagut ernuttagullu pillugit tamakku suliaraagut – taamaalilluta aamma siunissami peqqinnissaqarfimmut, ilinniartitaanermut, uloriarnartorsiortunut utoqqarnullu akissaqarsinnaaqqulluta.

Minnerunngitsumillu aningaasarsiullaqqinnerusariaqalernerput eqqumaffigalugu sulinissarput piffissanngorpoq. Ineriartornermi atugarissaarnerlu imminnut ataqatigiipput.

Taamaammat 2026-mut aningaasanut inatsisissatut siunnersuut siunnersuutaavoq isumatusaarnermik piviusorsiornermillu toqqammaveqartoq. Siunnersuutip saqqummiussatta qiimmattartitsilinnginnera nalunngilarput. Siunnersuut nutaaliornernik neriorsuutinilluunniit aningaasalersorneqanngitsunik ulikkaaqqanngilaq. Piviusorsiortuuvorli. Akisussaassuseqartuuvoq. Tamannalu pisariaqarpoq.

Attaveqarfissaq 
Paasissutissat erseqqinnerusut pillugit allaffimmi pisortaq email Jeppe Købke Ørum jepk@nanoq.gl oqarasuaatilluunniit normua +299 34 51 08 atorlugu attaveqarfigisinnaavat.