Kalaallit Nunaata aamma EU-p aalisarneq pillugu isumaqatigiissutaannut ilassut nutaaq

Kalaallit Nunaata aamma EU-p nungusaataanngitsumik aalisarneq pillugu Aalisarneq pillugu isumaqatigiissummi Aalisarneq pillugu isumaqatigiissummut ilassut nutaaq EU-p Kalaallit Nunaata imartaani aalisarneranik killilersuisussaq EU-llu tamassumunnga akiliinera pillugit isumaqatigiinniarnerit ulloq 20. septembari 2024 naammassivaat. Isumaqatigiinniarnerit junimit septembarimut 2024 atorfilinnit ingerlanneqarput. EU-mut maannakkut isumaqatigiissummut ilassut piffissamut 2021-mit 2024-mut atuuppoq, tassani ukiuni marlunni sivitsornissaanik periarfissaq ilanngunneqarnikuuvoq. Kalaallit Nunaata periarfissaq taanna atunngilaa, taarsiullugulu EU-.mut nutaamik isumaqatigiissuteqarluni.

Immikkoortut isumaqatigiinniutigineqartut pingaarutillit tassaapput EU-mut isassiissutit missingersuutit tamassumunngalu akiliutit tamarmiusut. Aalisarneq pillugu isumaqatigiissummut ilassummut nutaamut akiliutit tamarmiusut tassaapput EU pisassiissutinik ikinnerusunik neqeroorfigineqaraluartoq ukiut marluk ingerlaneranni piffissaq isumaqatigiissummut ilassuteqarfiusuni ukiumut 155,6 mio.kr-t missaat, tamannalu 2025-mut Aningaasanut inatsisissatut siunnersuummut sanilliullugu ukiumut ataatsimut akiliutit 7 mio.kr-nik qaffasinneruvoq. Tamassumani Kalaallit Nunaanni aalisariutaatileqatigiiffiit isumaqatigiissummit utertillugit pisassiissutinit isertitaat ilanngunneqanngillat namminerlu aalisarsinnaallugit.
Kalaallit Nunaata pisassiissutit 1.034 tonsit utertippai saniatigullu pisassiissutit 300 tonsinik appartillugit. Tamassuma saniatigut ammassannik pisassiissutit annikinnerpaaffissaat qaffanneqarput, taakkulu angallatinut Kalaallit Nunaanneersunut 25.000 tonsinit 30.000 tonsinut EU-mut neqeroorutigineqannginneranni pisassiissutigineqassapput. EU-mut pisassiissutit apparnerat Naalakkersuisut aalisarneq pillugu isumaqatigiissutinut periusissiaannut naapertuupput. Tamassuma saniatigut pisassiissutit appariarnerat ilisimatuussutsikkut siunnersuutit appariartornerannut naapertuupput.

EU-mit akiliutit qaffannerat piffissami 2021-mit 2024-mut aalisakkat akiisa qaffakkiartornerannik tunngaveqarput, qaffaat EU-p akueraa. Aalisarsinnaatitaanermut akiliutit EU-mut pisassiissutigineqartut aalisakkallu neqeroorutigineqarsinnaasut nalingi takutippaat. Isumaqatigiissummi aalisagaqatigiinnik ataasiakkaanik ukiumit ukiumut pisassiissutigineqarsinnaasunut ilisimatuussutsikkut siunnersuutit apeqqutaassapput.
Akiliutit tamarmiusut aalisarsinnaatitaanernut agguarneqarput, EU-mi aalisariutaatileqatigiiffiit aalisarsinnaatitaanermut akiliutaat aamma immikkoortumut missingersuutinut tapiissutit.

Tabeli 1. Piffissamut 2025-mit 2030-mut aalisarsinnaanermut periarfissanut missingiutit neqeroorutigineqartut:

Aalisagaqatigiit	Maannnakkut isumaqatigiissummut ilassut tonsinngorlugu	Isumaqatigiissutmmut ilasutissaq tonsinngorlugu	Allanguut tonsinngorlugu
Saarulliit	1.900	2.050	+150
Suluppaakkat (Ikerinniarsiortut)	0	0	-
Suluppaakkat (Immap naqqaniittut)	1.840	2.050	+260
Qalerallit, Kitaa	2.250	1.900	+350
Qalerallit, Tunu	4.950	4.775	-175
Raajat, Tunu	4.850	4.150	-700
Raajat, Kitaa	2.600	2.431	-169
Ammassaat	13.000*	13.000**	-
Avaleraasartuut	0	0	-
Imminnguit, Tunu	100	100	-
Imminnguit, Kitaa	100	100	-
Saniatigut pisat	600	300	-300

*Kalaallit Nunaannut pisassiissutit minnerpaaffiat 25.000 tonsit EU-mut pisassiissutit neqeroorutigineqannginneranni
** Kalaallit Nunaannut pisassiissutit minnerpaaffiat 30.000 tonsit EU-mut pisassiissutit neqeroorutigineqannginneranni

Takussutissiaq 1. EU-p 2007-imit 2030-mut aalisarsinnaanermut periarfissaanut missingiutinik takussutissiaq

Isumaqatigiinniarnerit inerneranni Aalisarneq pillugu isumaqatigiissummut ilassut atuutilinnginnerani Naalakkersuisut EU-llu akuersinissaat utaqqimaarneqarpoq.

Kalaallit Nunaata isumaqatigiinniarnermi aallartitai Aalisarnermut Piniarnermullu Naalakkersuisoqarfimmit aqunneqarput, tassa ilaatigut ilaapputKalaallit Nunaanni Aalisarnermut Piniarnermullu Nakkutilliisoqarfik, Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Naalakkersuisoqarfik, Naalagaaffinngornissamut Nunanullu Allanut Naalakkersuisoqarfik, Pinngortitaleriffik aamma Kalaallit Nunaanni aalisarnermik inuussutissarsiuteqartut sinniisaat soorlu KNAPK Sulisitsisullu.

Annertunerusunik paasisaqarusukkuit attaveqarfigiuk Aalisarnermut Piniarnermullu Naalakkersuisoqarfik, e-mail: apn@nanoq.gl