Siumup, Atassutip aamma Nunatta Qitornaata naalakkersuisooqatigiinnermut isumaqatigiissutaat ulloq 2. oktober 2018-imeersoq naapertorlugu, pisortat allaffissornikkut ingerlatsineranni tamarmiusumi annikinnerulersitsinissamut periarfissat misissorneqarnissaat partiit naalakkersuisooqataasut isumaqatigiissutigaat. Ulluni 5. aamma 6. december 2018 sulisitsisut isumasioqatigiinnerat kiisalu december 2018-imi sulisartut kattuffiinik ataatsimeeqateqarnerit tunuliaqutaralugit isumaqatigiissutinut isumalioqatigiissitamik kissaat saqqummiunneqarpoq. Politikikkut Ataqatigiissaarisoqatigiit januar 2019-imi Isumaqatiginninniarnernut Isumaqatigiissuteqartarnernullu Ataatsimiititaliap isumalioqatigiissitamut taamaattumut pilersaarummik saqqummiussinissamik kissaateqarneq taperserpaa. Isumalioqatigiissitamut kissaat manna Isumaqatiginninniarnernut Isumaqatigiissuteqartarnernullu Ataatsimiititaliamit ulloq 27. juni 2019 akuerineqarpoq, tassani aaqqissuunneqarnissaannut piffissamullu pilersaarummut siunnersuut ilanngullugu.

Sulisitsisut isumasioqatigiinneranni ataatsimeeqateqarnernilu Kalaallit Nunaanni isumaqatiginninniartarnernik isumaqatigiissuteqartarnernillu aaqqissuussineq makkuninnga arlalinnik patsiseqarluni isumalluutinik atuinarpallaartoq oqaatigineqarpoq:

Isumaqatiginninniartarnerit kattuffinnut 20-nut agguagaapput. Namminersorlutik Oqartussat pingaarnertut isumaqatigiissutinik 24-nik, isumaqatigiissutinik 87-inik kiisalu isumaqatigiissutit ataasiakkaat malitsigisaannik 125-nik kattuffinnik isumaqatigiissuteqarput. 2018-imi pisortat suliffeqarfiini ulloq naallugu atorfillit 10.699-iupput, taakkulu Namminersorlutik Oqartussani 4.018-inut kommuninilu 6.681-inik agguarsimapput. Sulisut amerlassusaannut sanilliullugu isumaqatiginninniarnerit amerlavallaat ingerlanneqartarput, tamannalu allaffissornikkut nukinnik atuinarpallaarlunilu akimuisumik atorfeqartitaanermi atugassarititat sulisoqatigiiaat assigiinngitsut akornanni nikerarpallaarnerannik nassataqarpoq.

Kalaallit Nunaanni isumaqatigiissutinut ilusiliaq illuatungeriinnut ilusiliaavoq, taamaattumillu taanna sulisitsisunut sulisartunullu iluaqutaasussaavoq. Ilusiliaq atorsinnaassappat aamma illuatungeriinnut aamma inuiaqatigiit kalaallinut iluaqutaasumik tunniussaqarsinnaassappat, ilusiliaq tunngavigisanik piusunik tunngaveqassaaq. Illuatungeriit akornanni pissaanerup oqimaaqatigiissinneqarnerata naligiissinneqarnissaa pingaaruteqarpoq.

Isumaqatiginninniartarnerit ingerlanneqartarnerat pillugu ileqqoreqqusaasutut manna atuuttut naapertorlugit, arlalitsigut piffissami naapertuuttumi isumaqatiginninniarnerit naammassineqarsinnaanerat ajornakusoortoq illuatungiliuttut paasivaat. Isumaqatiginninniarnerit sivitsortoortarnerat pisortatut sulisitsisunut tassanilu sulisartunut naapertuutinngillat. 
Najukkami sulinermi pissutsinut aningaasarsiatigut naleqqussaanissamut tunngatillugu allanngorartikkuminarnerusumik isumaqatigiissutit aaqqissugaanissaannut periarfissat isumalioqatigiissitap misissussavaa

Isumaqatiginninniartarnermik aaqqissuussinerup ineriartorneranut ilapittuutaasinnaasunik pisortallu isumaqatigiissutaasa periuseq pitsaanerpaaq aallaavigalugu aaqqissorneqarnissaannut kaammattuutinik saqqummiussinissaq isumalioqatigiissitap sulinissaanut siunertaavoq, taamaaliornikkut

• pingaarnertut isumaqatigiissut ataaseq arlallilluunniit pisortani sulisunut tamanut atuuttut anguniarneqarnissaat siunnerfigineqartoq,
• namminersorlutik oqartussat sulisartullu kattuffiisa pingaarnertut isumaqatiginninniarneri inuiaqatigiit aningaasaqarnerannik ersarissumik nassuiakkamik akissaatinillu naatsorsoqqissaakkanik aallaaveqartassasoq,
• isumaqatiginninniartarnernik ingerlatsinerit pisariillisarneqassasut.

Isumalioqatigiisitap suliassarai,

• Illuatungaatigut inatsisitigut suut maleruagassiuunneqarnissaat, suullu pitsaanerpaamik isumaqatiginninniartarnermik aaqqissuussinikkut pitsaanerpaamik maleruagassiuunneqarsinnaanerat, aappaatigullu suut ataatsimut isumaqatigiissutitigut killilerneqarnissaannik naapertuunnerpaamik aaqqiinermik isumasiuineq. Inissialerinissamut, ilinniaqqinnissamut, erninerup nalaani sulinngiffeqarnermi akissarsiaqarnissamut soraarnerussutisiaqarnissamullu maleruagassat attuumassuteqartut inatsisitigoortumik ataatsimut isumaqatigiissutinut ilanngunneqassapput. Isumalioqatigiissitap marloqiusamik maleruagassaqarsinnaaneq taakkulu qanoq atorunnaarsinnissaat misissussavaa,
• Isumaqatigiissutit amerlassusaasa annikillisinneqarnissaannut naapertuuttumik periarfissiineq,
• Akissaatit ataasiakkaat maanna atorneqartut pitsaaqutaannik ajoqutaannillu, tamatumani tapinik agguaasseriaatsimi periutsit nalilersorneqarnerat ilanngullugu nassuiaaneq,
• Ilinniarsimassutsip akissaatillu annertussusaasa ataqatigiinnerat misissoqqissaassallugu, taamaaliornerlu siunissami pisortat suliffeqarfiini akissaatit aaqqissugaanerisa atuutsinneqalernissaannik kaammattuummik inerneqartinneqassaaq.

Inassuteqaatit isumaqatigiissutigineqanngippata, isumalioqatigiissitami ilaasortanit ikinnerussuteqarluni inassuteqaatinik saqqummiussinissamut periarfissaqassaaq.

Isumalioqatigiissitaq sulinermini suliassanik arfineq pingasunik tulliuttunik misissueqqissaarlunilu nalilersuissaaq suliniutillu qanoq ililluni atuutsilertinneqarnissaannut aqqutissiuussissalluni:

A. Isumaqatiginninniartarnerup aaqqissugaanera
Isumaqatiginninniartarnermik aaqqissuussinerup qanoq pitsanngorsarneqarlunilu eqaannerulersinneqarnissaanut isumalioqatigiissitaq kaammattuuteqassaaq, taamaaliornermi isumaqatiginninniarnerit ingerlanneqartartut ikinnerulersinniarneqassallutik. Isumaqatiginninniarsinnaatitaasut aallartitaasa killilimmik amerlassuseqartut qanoq isumaqatiginninniarnermik pingaarnermik ingerlatsissanersut, Isumalioqatigiissitaq siunnersuuteqassaaq. Pingaarnertut isumaqatiginninniarnerit aalajangersimasumik akuttussusilimmik ingerlanneqartassapput, tassanilu illuatungeriit tamarmik isumaqatiginninniartitanit killilimmik amerlassusilinnik sinniisoqartassapput. Illuatungeriit atorfilittatigoortumik isumaqatiginninniarnissamut piareersaasiortassapput.
Pingaarnertut isumaqatiginninniarnerit ingerlanneqareerneranni Namminersorlutik Oqartussat sulisartullu kattuffiisa ataasiakkaani immikkut ittumik isumaqatiginninniarnerit ingerlanneqartassapput.

B. Isumaqatiginninniarnernut piffissaliussat
Piffissaliussap naapertuuttup qaangiutinnginnerani isumaqatiginninniarnerit naammassineqarsinnaanerisa qanoq qulakkeernissaa nalilersorneqassaaq.

• Piffissaliussassaq qanoq aalajangersarneqassava?
• Ulloq taanna qaangiutsinnagu isumaqatiginninniarnerit naammassineqanngippata, taava qanoq pisoqassava?
• Isumaqatiginninniarnerit isasoorneranni taava isumaqatiginninniartartoq siulersortigalugu isumaqatiginninniarnerit ingerlanneqassappat? Taamaattoqarsimappat, tamanna kattuffiit suliumajunnaarsinnaatitaanerannut qanoq ataqatigiissinneqarsinnaava?

C. Isumaqatigiissutinik pisariillisaaneq ataatsimoortunngortitsinerlu
Qanoq iliornikkut pisortat isumaqatigiissutaasa ikilisarlugit, assigiissarlugit ataatsimoortunngortillugillu sulisartutut eqimattanut annerusunut ataatsimoortumik isumaqatigiissutinngortinneqarnissaat nalilersorneqassaaq.

• Isumaqatigiissutit arlallit isumaqatigiissummut ataatsimut arlalinnulluunniit nutaanut ataatsimuulersinnerat aningaasatigut qanoq kinguneqaateqassava?
• Ataatsimuulersitsineq qanoq aammalu sunik tunngaveqarluni atugassarititaasullu suut tunngavigalugit ingerlanneqassava?

Suliassaqarfiit akimorlugit isumaqatigiissutini/sulisartut isumaqatigiissutaanni iliuuseqarnerusumik aalajangersimanerusumillu makkuninnga ilaatitsinermi periarfissat iluaqutissartaasullu, ataasiakkaatigut isumalioqatigiissitap ilaatigut misissussavai:

• sulinermi avatangiisit pitsaasut aallunneqarnerat, assersuutigalugu sulisut sinniisaasa aamma najukkami pisortat akornanni suleqatigiinnerulernikkut, sulisunik akuutitsinerulernikkut il.il.
• suliffeqarnerup tamarmiusup orniginarneranut iluaqutaasumik ataatsimoorluni sulisussarsiornermut sulisorinniinnarnissamullu suliniuteqarnermut periarfissaqarfiusut

D. Akisaatit aaqqissugaanerisa oqilisarnerat pisariillisarnerallu 
Sulisitsisut sulisussanik piginnaaneqarluarnerpaanik atorfinitsitsinissamut qanoq periarfissagissaarnerulernissaq nalilersorneqassaaq. Piffinni aningaasarsiat qaffariartupiluulinnginnissaat eqqummaariffigalugu, sulisartut ataasiakkaat piginnaasaat angusaallu aallaavigalugit piginnaasaqarnermut, atuunnermut angusaqarnermullu isumaqatigiissutitigut tapinik tunniussisoqarsinnaanera taamatuttaaq nalilersorneqassaaq.

Qanoq iliornikkut aningaasat aningaasarsiaritinneqartut pisortat pingaarnertut suliassaannut kiisalu atikkutigiittumik naammassisaqarnermillu aallaaveqartumik ikorfartuisumik atorneqarsinnaanerannut kaammattuutinik suliaqassaaq.

E. Isumaqatigiissitsiniartarnerup isumaqatigiissaarisarnerullu naapertuussusiata nalilersornera
Isumaqatigiissitsiniartarneq isumaqatigiissaarisarnerlu Namminersorlutik Oqartussani taamatullu sulisartut kattuffiini piffissamik isumalluutinillu annertoorujussuarmik atuiffiusarpoq. Tamanna pitsaasumik ingerlanersoq misissorneqassaaq.
Isumaqatigiissitsiniartarnerup isumaqatigiissaarisarnerullu Kalaallit Nunaanni atorneqarnera naapertuuttuunersoq nalilerneqassaaq.

• Isumaqatigiissaarinermik suliani nalinginnaasuni Aningaasat nalunaaquttallu akunneri suliffiit qanoq amerlatigisut atorneqartarpat?
• Suliani qanoq pissarsiffiusarpat?
• Isumaqatigiissaarisarnermik aaqqissuussineq iliornikkut isumalluutinik atuinikinneruffiusumik taarserneqarsinnaava, taamaattoqarpallu tunngavissat suut atuutissappat?

F. Ersarissuutitsineq kiisalu namminersorlutik inuussutissarsiortut pisortallu isumaqatiginninniarnerisa ataqatigiiffii
Namminersorlutik inuussutissarsiortuni isumaqatiginninniarnerit inernerat qanoq naapertuuttumik pisortat isumaqatigiissutaannut naleraasinnaanersoq nalilersorneqassaaq.

• Namminersorlutik inuussutissasiortuni akissaatit qanoq annertutigisumik pisortat ingerlatsiviini akissaatinut sunniuttarpat, killormullu?
• Pisortat namminersorlutillu inuussutissarsiortut isumaqatiginninniartarnermik isumaqatigiissuteqartarnermillu aaqqissuussinerisa aalajangersimasumik piffissalerneqarsinnaanerat eqqarsaatigineqarsinnaava?
• Inuiaqatigiinnut tamarmiusunut attuuttussamik isumaqatiginninniartarnermik aaqqissuussamik aaqqissuussisoqarsinnaava?

G. Ataatsimoorussamik aaqqiinerup sunniutissaanik nalilersuineq
Attassinissamik Siuariartornissamullu pilersaarummi aningaasarsiornermik imminut napatinnerusumik, aningaasarsiornerup suliffeqartullu siuariartornerunissaanik kiisalu nunatta nunanik allanik unammillersinnaassusianik pitsanngorsaanissamik annertunerusumik pilersitsinissami anguniakkanik pingaartunut ataatsimoorussamik aaqqiineq ikorfartuutaasinnaanersoq nalilerneqassaaq. Ataatsimoorussamik aaqqiinermi isumaqatigiissutit, akileraartarnermi aaqqissuusseqqinnermut aamma/imaluunniit isumaginninnikkut ikiorsiissutinut ataqatigiissinneqarnissaat eqqarsaatigineqarsinnaavoq. Taamatut, kattuffiit isumaqatigiissuteqarsinnaatitaanerat ataqqillugu, ataatsimoortumik aaqqiinermi periutsit assigiinngitsut isumalioqatigiissitap eqqarsaatigissagai tunngavissaatinneqarpoq.

Periutsit suut ataatsimoorussamik aaqqiinermi iluaqutaasinnaanerat isumalioqatigiissitap nalilersussavaa. Ataatsimoorussamik aaqqiinerup taamaattup pitsaaqutai ajoqutaallu isumaqatiginninniariaatsimut nutaamut ikaarsaarnermut atatillugu ilanngullugit nalilersorneqassapput. Tassungalu ilanngullugu isumaqatigiissutit tamarmik ukiup ataatsip iluani atorunnaartarnerisa pitsaaqutaat pitsaanngequtaallu ilanngullugit isumaliutigineqassapput.

H. Isumaqatigiissutit nunallu aningaasaqarnerisa ataqatigiiffiisa nassuiarnerat
Kalaallit Nunaanni pisortat suliffeqarfinni annersaapput, taamaalillutillu pisortat isumaqatigiissutaasa aningaasaqarneq tamakkerlugu sunnertarpaat, tassani namminersorlutik inuussutissarsiortut aamma ilanngullugit. Pisortat aamma namminersortut suliassaqarfiini aningaasarsianik ineriartortitsinerup aammalu tamatumunnga tunngaviusartut, soorlu aningaasat naleerukkiartornerat aammalu suliffissaaleqineq, imminnut ataqatigiinnerat misissorneqassasoq, illuatungeriit isumaqatigiipput. Isumalioqatigiissitap pisortat ingerlatsiviini aningaasarsiat annertussusaasa BNP-p, aningaasat naleerukkiartortarnerisa suliffissaaleqinerullu imminnut ataqatigiiffii misissoqqissaassavaat. Aningaasarsiat Aningaasanullu inatsimmi akit aningaasarsiallu ineriartornerat siuartinneqassaaq nassuiarneqarlunilu. Tamanna pisortat ingerlatsivianni aningaasarsiat ataatsimut ineriartornerisa Aningaasaqarnermut inatsimmi isertitanut aningaasartuutinullu sunniutaannik naliliinissaq eqqarsaatigalugu. Naammassisinnaasat aningaarsiallu ineriartornerisa qanoq ataqatigiissinneqarsinnaanerat nalilersorneqassaaq, taamaaliornikkut Kalaallit Nunaani naammassisinnaasat pisortat ingerlatsiviini akissaasersuinermut aalajangeeqataasinnaanngoqqullugit.

Isumaqatigiissuteqarfiusussat akimorlugit naatsorsuinermut ilusiliamik paasiuminartumik tamanullu atorneqartussamik ineriartortitsinissamut periarfissat, ataasiakkaatigut isumalioqatigiissitap nalilersussavai.

Isumalioqatigiissitaq maj 2020-mi pilersinneqarlunilu ataatsimiittarnerinik aallartitsissaaq. Siulittaasoq Naalakkersuisunit toqqarneqassaaq. Isumalioqatigiissitami ilaasortat allat sulisitsisunit aamma sulisartunit toqqarneqassapput. Kommunit ataatsimoorlutik ilaasortassanik pingasunik inassuteqassapput, Aningaasaqarnermullu Naalakkersuisoqarfik ilaasortassanik pingasunik innersuussuteqassalluni. Siulittaasup tullia sulisartut kattuffiinit inassuteqarnerup kingorna toqqarneqassaaq. Isumalioqatigiissitami ilaasortat aallaaviatigut aningaasarsiaqartinneqanngillat. Taamaattorli Inatsisartuni Naalakkersuisunilu il. il. ilaasortat aningaasarsiaqartitaanerat il.il. pillugit Inatsisartut Inatsisaanni nr. 22, 18. december 2003-meersumi kingusinnerusukkullu allannguuteqartinneqartumi malittarisassat malillugit siulittaasoq ilaasortallu atorfeqartitaanerminni akissarsiaqartinneqanngitsut aningaasarsiaqartinneqarsinnaapput.

Isumalioqatigiissitaq maj 2020-p kingorna sapinngisamik piaartumik siullermeerluni ataatsimiissaaq, Naalakkersuisunullu saqqummiussereernermini november 2021-mi suliarisaminut isumaliutissiissummik saqqummiussissasoq tunngavissaritinneqarpoq. 
Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoqarfik isumalioqatigiissitap siulittaasuanik isumasioqatigeereernermi allatseqarfimmik isumalioqatigiissitap sulinerani ikorfartortaasussamik pilersitsissaaq. Allatseqarfimmut aningaasaqarnermi suliffeqarnermilu piginnaasalinnik naapertuuttunik atugassanngortitsisoqassaaq. Tamatuma saniatigut isumalioqatigiissitap sulinissaanut aningaasaliissutitut immikkoortinneqartut iluanni isumalioqatigiissitaq avataanit immikkut ilisimasalinnik ikiortilersinnaavoq.

Sulisartoqarnermut kattuffiit arfinilinnik sinniisoqarlutik kiisalu sinniisussat isumalioqatigiissitami peqataanissartik kissaatigaat. Sinniisunit arfinilinnit sulisartunit toqqagaasunit taakkunannga siulittaasup tullia toqqarneqassaaq

Sulisitsisunit sinniisut arfinillit kiisalu sinniisussat kommuninit Namminersorlutillu Oqartussanit amerlaqqatigiittumik inuttalerneqartut toqqarneqassapput.

Tamatuma saniatigut siulittaasoq Naalakkersuisunit toqqarneqassaaq. Siulittaasoq sulisitsisut aningaasarsiaqarlutillu sulisartut soqutigisaannut attuumassuteqassanngilaq, peqatigisaanillu illuatungeriit tamarmik isumaannut paasinnittuussalluni.

Sulisitsisut taamatullu sulisartut isumalioqatigiissitap ataatsimiinnerinut sulianut immikkut ilisimasalinnik ilaatitsinissamut periarfissaqarput. Isumalioqatigiissitap ataatsimiinnerani aalajangersimasumi sulianut immikkut ilisimasalinnik ilaatitsinissamik qinnuteqarneq, isumalioqatigiissitap siulittaasuanut, isumalioqatigiissitap sulinerata siumut ingerlanera eqqarsaatigalugu qinnuteqarnerit aalajangersimasut akuerinissaannut piginnaatitaasumut, saqqummiunneqassaaq.

Allatseqarfimmit ikorfartorneqarneq
Isumalioqatigiissitamut allatseqarfeeraq allatseqarfiup pisortaanik, fuldmægtiginik ataatsimik marlunnilluunniit kiisalu ilinniartutut ikiortaasinnaasumik inuttalik atugassanngortinneqassaaq. Allatseqarfik isumalioqatigiissitap sulineranik ikiuunnermik suliassaqassaaq, tassani ataatsimiinnernik ingerlatsinerit, immikkut ilisimasalittut attuumatinneqartunik ataqatigiissaarinermik, sulinermi atortussiornermik il.il. isumaginnittuussaaq. Allatseqarfik Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoqarfimmut attuumassuteqartuussaaq.

Aningaasatigut kinguneqaatit
2020-mut aningaasanut inatsimmik isumaqatigiissuteqarnermi konto pingaarnermi 20.11.70 Suliniutinut nutaanut sillimmatit siunertamut immikkut aningaasaliissuteqartoqarpoq. Missingersuutinut tapiliussani ima allassimasoqarpoq: ”2020-mi aamma 2021-mi 1,5 mio. kr.-nit immikkoortinneqarput. Aningaasat Isumaqatigiissutinut isumalioqatigiissitap aningaasalersorneranut atorneqassapput. Isumalioqatigiissitap ilaatigut Kalaallit Nunaanni kommunit Namminersorlutillu Oqartussat akornanni pisortanut isumaqatigiissutinut tunngatillugu isumaqatigiissutit isumaqatigiinniartarnerillu pisariinnerunissaannut innersuusiortarnissaq suliassarissavaa. Suliassat akuerineqariarpata isumalioqatigiissitamut aningaasat atugassanngortinniarneqassapput. Isumalioqatigiissitap atuuffianut aningaasartuutit affaat kommuninit aningaasalersorneqarnissaat naatsorsuutaavoq. 2021-mut kommuninut ataatsimoortumik tapiissutini tamanna ilaassasoq naatsorsuutigineqarpoq.”

Tusarniaaneq
Nuummi ulloq 26. august 2019 isumasioqatigiinnermi suliakkiutissamut missingiut Aningaasaqarnermut Sulisoqarnermullu Aqutsisoqarfiup sulisartut kattuffiinut tamanut saqqummiuppaa. Sulisartut kattuffii ataatsimoorlutik tusarniaanermut akissuteqarput. Sulisartut kattuffiisa isummersuutaat suliakkiummut ilanngussuunneqarput. Suliakkiut inaarutaasoq Naalakkersuisunit akuerineqarnissaa siunertaralugu sulisartut kattuffiinut februar 2020-p aallartinnerani nassiussuunneqarpoq.

Suliani pingaarnerni piffissaliussatut pilersaarut